काठमाडौं ।
चिलीका राष्ट्रपति गेब्रियल बोरिकले विश्वको सबैभन्दा ठूलो लिथियम आपूर्तिको साथ देशमा अगाडि बढ्ने कुनै पनि लिथियम सम्झौतामा राज्यको संलग्नता र नियन्त्रण आवश्यक पर्ने योजना बनाउन चाहेका छन्।
यो योजनाले जैविक विविधता र आदिवासी अधिकारहरूको रक्षा गर्नेछ र चिलीको खनिज सम्पदाबाट प्राप्त लाभलाई चिलीका बीचमा व्यापक रूपमा वितरण गर्न मद्दत गर्ने बोरिक भनेको इलेकट्रेकले रिपोर्ट गरेको छ।
यसको विशाल उत्तरी अटाकामा मरुभूमिका साथ चिली विश्वको सबैभन्दा ठूलो लिथियम भण्डारको घर हो। उक्त मरुभूमि यसको नुन फ्ल्याटहरू, ठूला समतल क्षेत्रहरूका लागि परिचित छ जहाँ पानी वाष्पीकरण भएको छ र भूमिमा केन्द्रित ठोसहरू छोडेको छ। त्यसपछि लिथियम यी नुन फ्ल्याटहरूमा ब्राइन पूलबाट निकाल्न सकिन्छ।
मरुभूमि छिमेकी बोलिभिया र अर्जेन्टिनासम्म पनि पुग्छ, र यस क्षेत्रलाई “लिथियम त्रिकोण” भनिन्छ। यसले विश्वको लिथियम भण्डारको लगभग आधा स्रोत होल्ड गर्ने मानिन्छ, यद्यपि स्रोत अझै पनि अन्यत्र उचित रूपमा सामान्य छ।
हाल, विश्वको सबैभन्दा ठूलो लिथियम निर्यात गर्ने देश अष्ट्रेलिया हो, र चिली दोस्रो स्थानमा छ। तर चीन, अर्जेन्टिना, ब्राजिल र अमेरिका लगायतका अन्य देशहरूमा पनि महत्वपूर्ण लिथियम भण्डार र उत्पादन क्षमता छ र सबैले आगामी वर्षहरूमा उत्पादन बढाउने लक्ष्य राखेका छन्।
र केही अन्य देशहरूले भर्खरै आफ्नो इभी ब्याट्री स्रोतहरूमा नियन्त्रण बढाएका छन्, मेक्सिकोले हालै आफ्नो लिथियम भण्डारलाई राष्ट्रियकरण गरेको छ र इन्डोनेसियाले त्यो उद्योगलाई घरमै राख्ने आशामा निकलको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको छ।
हालैका वर्षहरूमा लिथियमको मूल्यहरू अस्थिर भएका छन्। आपूर्ति श्रृंखला चुनौतीहरू र अत्यधिक उच्च विद्युतीय कारको मागको कारणले २०२१ को अन्तमा मूल्यमा लगभग ४०० प्रतिशत माथि स्रोतको मूल्य वृद्धि भएको छ, जुन आपूर्ति जारी राख्न सक्षम थिएन।
रिपोर्टकाअनुसार तर धेरै जसो अनुमानित मूल्यहरू यस वर्ष तुरुन्तै घट्ने छन्।ऐतिहासिक औसतको तुलनामा मूल्यहरू अझै उच्च छन् तर चाँडै घट्दैछन् र ती औसतको नजिक पुग्दैछन्।
र, लिथियम-आयन ब्याट्रीहरूको नाममा भए तापनि, प्रत्येक इलेक्ट्रिक कारलाई लगभग २० पाउण्ड लिथियम चाहिन्छ। हालको मूल्यहरूमा, प्रत्येक इभी ब्याट्रीमा लिथियमको मूल्य केही सय डलर मात्र रहेको छ।
बोरिकको योजनाले विश्वका दुई ठूला लिथियम आपूर्तिकर्ताहरू, अल्बेमार्ले र सोसिडाड क्विमिका वाई मिनेरा डे चिली (एसक्यूएम) लाई असर गर्नेछ, ती दुवै चिलीमा सञ्चालन हुन्छन्।
अल्बेमार्ले एक बहुराष्ट्रिय कम्पनी हो जुन १९९२ मा इथाइल कर्पोरेशनको स्पिन-अफको रूपमा गठन गरिएको थियो, जुन पेट्रोलमा लिड राख्न जिम्मेवार कम्पनी हो। एसक्यूएम मूल रूपमा १९६८ मा चिलीको राज्य-स्वामित्वको कम्पनीको रूपमा स्थापित भएको थियो तर अहिले चिलीका तानाशाह अगस्टो पिनोचेटका ज्वाइँ चिलीका अर्बपति जुलियो पोन्स लेरोको स्वामित्वमा छ।
प्रकाशित: ११ बैशाख २०८०, सोमबार
