काठमाडौं ।
हबल स्पेस टेलिस्कोप प्रयोग गर्ने खगोलविद्हरूले दुईओटा एक्सोप्लानेटहरू अवलोकन गरेका छन् जसमा पानीको संसार हुनसक्ने संभावना रहेको देखिएको छ।
युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सीले जारी गरेको विज्ञप्तिअनुसार यी ग्रहहरू केप्लर-१३८सी र केप्लर-१३८डी भनेर चिनिन्छन् र २१८ प्रकाश-वर्ष टाढाको तारा प्रणालीमा अवस्थित छन्।
मोन्ट्रियल युनिभर्सिटीको एक्सोप्लानेट्समा अनुसन्धान संस्थानका क्यारोलिन पिआउलेटको नेतृत्वमा रहेको टोलीले हबल र नासाको स्पिट्जर स्पेस टेलिस्कोपबाट प्राप्त डाटा प्रयोग गर्यो। यी संसारहरू ठूलो मात्रामा पानी हुन् र जसले उनीहरूलाई हाम्रो प्रसिद्ध भिजेको गृह ग्रह भन्दा पनि चिसो बनाएको उल्लेख छ। तिनीहरूको खोजको जानकारी नेचर एस्ट्रोनोमीमा प्रकाशित छ।
केप्लर-१३८सी र केप्लर-१३८डी पृथ्वीको आकारको लगभग तीन गुणा र हाम्रो आफ्नै ग्रहको पिण्ड अर्थात मास भन्दा दोब्बर रहेको अनुमान गरिएको छ, तर धेरै कम घनत्वका साथ छन्।
अनुसन्धान टोलीले ग्रहहरूमा पानीलाई प्रत्यक्ष रूपमा अवलोकन गरेन, तर अवलोकन डाटालाई पूर्व-अवस्थित मोडेलहरूसँग तुलना गरेर, तिनीहरूले हाइड्रोजन र हिलियम तथा चट्टानी ग्यासहरू बीचमा घनत्व भएका पानी जस्तै सामग्रीहरू समावेश हुनुपर्छ भनेर पत्ता लगाए। यसो भनिएपनि, अन्वेषकहरूले विश्वास गर्छन् कि यी ग्रहहरूमा अविश्वसनीय रूपमा तातो वायुमण्डल हुन सक्छ, यसको मतलब तिनीहरूको सतहहरू विशाल तरल महासागरहरूका साथले नमिलेको हुन सक्छ।
“केप्लर-१३८डीको वायुमण्डलको तापक्रम सम्भवतः पानीको उम्लने बिन्दु भन्दा माथि छ, र हामी यस ग्रहमा बाफबाट बनेको बाक्लो बाक्लो वातावरणको आशा गर्छौं,” पिआउलेटले भने, “केवल त्यो बाफ वायुमण्डल अन्तर्गत सम्भावित रूपमा उच्च चापमा तरल पानी हुन सक्छ, वा अर्को चरणमा पनि पानी जुन उच्च दबावमा हुन्छ, जसलाई सुपरक्रिटिकल फ्लुइड भनिन्छ।”
हालका निष्कर्षहरू रोमाञ्चक भए पनि, अनुसन्धान टोलीले केप्लर-१३८सी र डीको वायुमण्डलको थप अध्ययन गर्न वेब स्पेस टेलिस्कोपको प्रयोग गरेर थप अध्ययन कार्यको लागि तत्पर रहेको जनाएको छ।
प्रकाशित: २ पुष २०७९, शनिबार
