काठमाडौं ।
पृथ्वीबाहिर जीवनको खोजीमा लागेका वैज्ञानिकहरूले वर्षौंदेखि एक्सोप्लानेट्सबारे अनुसन्धान गरिरहेका छन्। सूर्य बाहेक अन्य तारा वरिपरि घुम्ने ग्रहहरूलाई एक्सोप्लानेट्स भनिन्छ।
जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप प्रक्षेपण भएदेखि नै वैज्ञानिकहरूको अपेक्षा बढेको छ। अन्तरिक्षमा तैनाथ गरिएको सबैभन्दा ठूलो टेलिस्कोपको माध्यमबाट, वैज्ञानिकहरू यस्ता सुरागहरू फेला पार्न चाहन्छन्, ताकि तिनीहरू एलियनहरू खोज्ने नजिक जान सकून्।
जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपका वैज्ञानिकहरूले हाम्रो सौर्यमण्डलबाट ७०० प्रकाश-वर्ष टाढा रहेको एक एक्सोप्लानेट समावेश गरी एउटा असाधारण खोज गरेका छन्। WASP-39b नामक एक्सोप्लानेटको अध्ययनले त्यहाँ बादलहरू रहेको देखाएको छ। यस ग्रहको वायुमण्डलमा रासायनिक प्रतिक्रिया हुन्छ र यस ग्रहको उत्पत्तिको बारेमा पनि संकेतहरू पनि छन्।
नासाले वेबको पछिल्लो डाटामा परमाणु बाहेक यौगिक, सक्रिय रसायन विज्ञान र क्लाउडहरू यस एक्सोप्लानेटमा भेटिएको बताएको छ। डब्लुएएसपी-३९बीले परिक्रमा गर्ने तारा कन्या नक्षत्रमा अवस्थित छ। अगस्टमा, जेम्स वेब टेलिस्कोपले यस एक्सोप्लानेटको वायुमण्डलमा कार्बन डाइअक्साइडको प्रमाण फेला पारेको थियो।
नासाले विभिन्न उपकरणको सहयोगमा यो एक्सोप्लानेट अवलोकन गरेको बताएको छ। अन्वेषकहरूले एक्सोप्लानेटको वायुमण्डलबाट गुज्रिरहेको ताराको प्रकाश खोज्न ट्रान्समिशन स्पेक्ट्रोस्कोपी प्रयोग गरे। यस ग्रहको वायुमण्डलमा कार्बन डाइअक्साइड भन्दा धेरै ग्यासहरू छन्।
करिब ३ सय खगोलविद्को टोली उनीहरुको खोजीमा लागेको थियो । उनीहरुले सल्फर डाइअक्साइड (SO2) पनि भएको पत्ता लगाए। एक्सोप्लानेटको ताराको प्रकाश ग्रहमा पर्दा त्यहाँ एसओ२ बन्ने गरेको भनिएको छ। अन्वेषकहरूले पहिलो पटक एक्सोप्लानेटको वायुमण्डलमा सल्फर डाइअक्साइड फेला पारे, जुन ठूलो खोज हो।
शोधपत्रका लेखक अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयका शाङ मिन साईले पहिलो पटक एक्सोप्लानेटमा ताराको प्रकाशबाट हुने रासायनिक प्रतिक्रियाको बलियो प्रमाण भेटिएको बताए । यो अध्ययन एक्सोप्लानेट्सको वातावरण बुझ्न उपयोगी हुने वैज्ञानिकहरुले बताएका छन्। तर, पृथ्वीजस्तै यहाँ जीवनको विकास हुन असम्भव हुनेछ।
प्रकाशित: १२ मंसिर २०७९, सोमबार
