काठमाडौं ।
भारतीय अन्तरिक्ष एजेन्सी इसरोले आफ्नो तेस्रो चन्द्रमा मिसन प्रक्षेपण गर्ने तयारी गरिरहेको छ। चन्द्रयान–३ अर्को वर्षको जुनमा प्रक्षेपण हुनेछ। यो चन्द्रमाको सतहमा अन्वेषणको लागि महत्त्वपूर्ण मिसन हो।
इसरोले अर्को वर्षको सुरुमा देशको पहिलो मानवयुक्त अन्तरिक्ष यान ‘गगनयान’ को लागि ‘अबर्ट मिशन’ को पहिलो परीक्षण उडानको लागि पनि तयारी गरिरहेको छ। इसरो प्रमुख एस. सोमनाथले ‘चन्द्रयान–३’ (सी–३) मिसनलाई ‘मार्क–३’ लन्च भेहिकलमार्फत अर्को वर्ष जुनमा प्रक्षेपण गरिने बताएको भारतीय मिडियाले जनाएका छन्।
उल्लेखनीय कुरा के छ भने, सेप्टेम्बर २०१९ मा चन्द्रयान-२ मिशनको क्रममा, ल्यान्डर ‘विक्रम’ चन्द्रमाको सतहमा दुर्घटनाग्रस्त भएको थियो, त्यसपछि चन्द्रमामा अवतरण गर्ने भारतको पहिलो प्रयास असफल भयो।
इसरो प्रमुखले चन्द्रयान-३ मिसन तयार भएको बताए। “यो चन्द्रयान-२ को प्रतिकृति होइन। यो गाडीको इन्जिनियरिङ पूर्णतया फरक छ। उस्तै समस्याहरू नआओस् भनेर हामीले यसलाई धेरै बलियो बनाएका छौं।”
इसरोकाअनुसार चन्द्रयान–३ मा धेरै परिवर्तन गरिएको छ। कुनै पनि उपकरण असफल भएमा, बाँकी उपकरणहरूले यसको लागि काम गर्नेछन्। चन्द्रयान-३ को लागि डिजाइन गरिएको रोभरले यात्राको उचाइ राम्रोसँग गणना गर्न र जोखिम भएको ठाउँबाट आफूलाई बचाउन सक्ने उल्लेख छ।
‘गगनयान’ मिशनको बारेमा, इसरो प्रमुखले भने “इसरोले मानवलाई अन्तरिक्षमा लैजानु अघि छ ओटा परीक्षण उडान गर्नेछ।”
उनले ‘गगनयान’ मिशनको तयारी “ढिलो र स्थिर” भइरहेको बताए। यस मिशन अन्तर्गत, खराब अवस्थामा चालक दललाई उद्धार गर्ने क्षमता इसरोसँग छ कि छैन भनेर पनि परीक्षण गरिनेछ। अबर्ट मिसन र मानवरहित परीक्षण उडानको सफलतापछि भारतीय अन्तरिक्ष एजेन्सीले सन् २०२४ को अन्त्यसम्ममा मानिसलाई अन्तरिक्षमा पठाउन सक्ने बताइएको छ।
यस वर्ष अगस्टमा, इसरोले चन्द्रयान-३ को पहिलो झलक देखायो। चन्द्रयान–३ सन् २०२० को अन्त्यमा प्रक्षेपण गर्ने भनिएपनि कोरोना महामारीका कारण यो मिसनमा ढिलाइ भएको थियो। कुनै अर्बिटर बिनाको यो एक ल्यान्डर-विशेष मिसन हो। यसो हुनुमा चन्द्रयान-२ को पहिलो अर्बिटरले ठीकसँग काम गरिरहेको छ।
समाचारकाअनुसार चन्द्रयान-३ मिशन महत्त्वपूर्ण छ किनभने यो चन्द्रमामा अवतरण गर्ने इसरोको दोस्रो प्रयास हुनेछ र अन्तरग्रहीय मिसनहरूको मार्गमा सुधार हुनेछ।
प्रकाशित: ७ कार्तिक २०७९, सोमबार
