काठमाडौं ।
चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले ब्रह्माण्ड अवलोकन गर्न लोबस्टर आँखाको नक्कल गर्ने गरेको पाइएको चाईनिज न्यूज एजेन्सी सीजीटीएनले जनाएको छ।
टाढाको ब्रह्माण्डको अवलोकन गर्ने वैज्ञानिकहरू कहिलेकाहीं पृथ्वीका विभिन्न जीवहरूबाट प्रेरित हुन्छन्। पछिल्लो उदाहरणको लागि चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले बनाएको लोबस्टर आई टेलिस्कोप हो।
चाइनिज एकेडेमी अफ साइन्सेसको राष्ट्रिय खगोलीय पर्यवेक्षकहरूले भर्खरै लब्स्टर आई टेलिस्कोप, वा खगोल विज्ञानका लागि लोबस्टर आई इमेजरद्वारा कब्जा गरिएको आकाशको चौडा–क्षेत्र एक्स–रे नक्साहरूको विश्वको पहिलो सेट प्रकट गरेको पाइएको छ।
जुलाईको अन्त्यमा अन्तरिक्षमा लन्च गरिएको लेइअ एक फराकिलो क्षेत्रको एक्स–रे इमेजिङ टेलिस्कोप हो जुन संसारमा आफ्नो प्रकारको पहिलो हो। “लोबस्टर आँखा” को साथ, मानिसहरूले ब्रह्माण्डमा भएका रहस्यमय क्षणिक घटनाहरूलाई कुशलतापूर्वक अवलोकन गर्न सक्षम हुने आशा गरिन्छ।
लोबस्टरको आँखा अन्य जनावरहरूको भन्दा फरक भएको जीव विज्ञानीहरूले प्रारम्भमा पत्ता लगाए। लोबस्टर आँखाहरूमा एउटै गोलाकार केन्द्रमा देखाउने धेरै सानो वर्ग ट्यूबहरू हुन्छन्।
यो संरचनाले सबै दिशाबाट प्रकाशलाई ट्यूबहरूमा प्रतिबिम्बित गर्न र रेटिनामा अभिसरण गर्न अनुमति दिन्छ, जसले ल्बस्टरलाई दृश्यको फराकिलो क्षेत्र दिन्छ।
अमेरिकामा पहिलो पटक प्रयास
सन् १९७९ मा एक अमेरिकी वैज्ञानिकले अन्तरिक्षमा एक्स–रेहरू पत्ता लगाउन टेलिस्कोप बनाउन लोबस्टर आँखाको नक्कल गर्ने प्रस्ताव गरे। तर यो लामो समयसम्म कार्यान्वयन हुन सकेन। जबसम्म माइक्रोमेसिनिङ प्रविधिले यसलाई सम्भव बनाउन पर्याप्त विकास गरेको थिएन।अन्वेषकहरूले त्यसपछि लोबस्टर चश्मा विकास गरे जुन सानो वर्ग एक कपाल जस्तै छ।
यो पहिलो पटक हामीले अन्तरिक्षमा एक्स–रे खगोलीय अवलोकनहरूमा सीमोस् सेन्सरहरूको एप्लिकेसन लागू भएको थियो। यो एक्स–रे खगोल विज्ञान पत्ता लगाउने प्रविधिमा एक महत्वपूर्ण नवीनता पनि हो।
जसले गर्दा आइन्स्टाइन प्रोब भूउपग्रहको लागि प्रयोगात्मक मोड्युल हो, जुन सन् २०२३ को अन्त्यमा प्रक्षेपण हुने अपेक्षा गरिएको छ। सन् २०२३ मोड्युलहरू स्थापना गरिने अपेक्षा छ।
युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी र जर्मनीको म्याक्स प्लान्क इन्स्टिच्युट फर एक्स्ट्राटेरेस्ट्रियल फिजिक्सको सहभागितामा कार्यक्रमले विश्वभर ठूलो ध्यानाकर्षण गराएको छ।
प्रकाशित: २ कार्तिक २०७९, बुधबार
