
काठमाडौं ।
हिरा भन्नुस वा डाइमण्ड, सुन्ने बित्तिकै मनमा संसारकै महँगो चिजको आभास आउन थाल्छ। हीरा सबैभन्दा कठिन चीजहरू मध्ये एक हो र केवल हीराले हीरा काट्न सक्छ। हीराको मूल्य समेत बजारमा उच्च हुने गरेको छ। यदि तपाईलाई ब्रह्माण्डमा हीराहरूको वर्षा हुन सक्छ भनेर भन्यो भने, पक्कै पनि तपाइँ यसलाई विश्वास गर्नुहुन्न। तर यो हुन सक्छ।
वास्तवमा, वैज्ञानिकहरूले हाम्रो ब्रह्माण्डको सबैभन्दा टाढाका दुई ग्रह युरेनस र नेप्च्यूनमा हुने अनौठो वर्षालाई पुन: सिर्जना गरेपछि यस्तो सुझाव दिएका हुन्। विशेष कुरा यो हो कि यो वर्षालाई पुन: निर्माण गर्न उनिहरुले सामान्य प्लास्टिक प्रयोग गरे।
एक समाचार एजेन्सीको रिपोर्टअनुसार, यसअघि पहिले धेरै उच्च दबाव र तापमानले गर्दा विशाल बरफको सतह मुनि हजारौं किलोमिटर तल, हाइड्रोजन र कार्बनलाई ठोस हीरामा परिणत गर्ने वैज्ञानिकहरूको सिद्धान्त थियो। साइन्स एडभान्सेसमा प्रकाशित एउटा नयाँ अध्ययनले यस मिश्रणमा अक्सिजनलाई थपेको र ‘डायमण्ड रेन’ पहिले सोचेभन्दा धेरै सामान्य किसिमको हुनसक्ने पत्ता लगाएको छ।
वास्तवमा, यो विश्वास गरिन्छ कि नेप्च्यून र युरेनस हाम्रो सौर्यमण्डलको सबैभन्दा बाहिरी ग्रहहरू हुन्, जहाँ हिँउ वा बरफ मात्र छ। यसको अर्थ ती ब्रह्माण्डमा हीराको वर्षा हुन सक्छ। कसरी? यो यस अनुसन्धानमा व्याख्या गरिएको छ।
यसले युरेनस र नेप्च्यून जस्ता बरफका ग्रहहरू भित्रको चरम अवस्थाले असामान्य रसायन विज्ञान र संरचनात्मक संक्रमण निम्त्याउन सक्छ। अर्थात् हिरा वा सुपरआयोनिक पानीको वर्षा हुन सक्छ।
जर्मनीको एचजेडडीबर रिसर्च ल्याबका भौतिकशास्त्री र अध्ययनका लेखक डोमिनिक क्राउसले हीराको वर्षा पृथ्वीमा हुने वर्षा भन्दा धेरै फरक भएको बताए।
‘ग्रहहरूको सतह मुनि “तातो, बाक्लो तरल” भएको मानिन्छ, जहाँ हीराहरू बन्छन् र सम्भावित पृथ्वीको आकारको कोर १०,००० किलोमिटर (६,२०० माइल) भन्दा तल बिस्तारै चट्टानी रुपमा रुपान्तरण हुन्छन्,’ उनले भने।
त्यहाँ खसेको हीराले “सयौं किलोमिटर वा त्योभन्दा बढी” फराकिलो तह बनाउन सक्छ, क्राउसले एएफपीलाई भने।
अनुसन्धानमा गरिएको प्रयोगको बारेमा जानकारी दिँदै, रिपोर्टले भन्यो कि अनुसन्धानकर्ताहरूले सी र एचटूओ(H2O) को स्टोइकोमेट्रिक मिश्रणलाई शक-कम्प्रेस गर्ने पोलिथिलीन टेरेफ्थालेट (पीईटी) प्लास्टिकद्वारा अनुसन्धान गरे र सिटु एक्स-रे जाँचहरू गरे।
अन्वेषकहरूले ~३५०० देखि ~६०००के सम्मको तापमानमा दबाबको बीचमा हीराको गठनको अवलोकन गरेका थिए। जसमा सी र एचटूओमा अवलोकन गरिएको डिमिक्सिङले बृहत् बरफको भण्डार भित्र हीराको वर्षालाई अक्सिजनले बढाउने सुझाव दिन्छ।
अनुसन्धानले भविष्यवाणी गरेअनुसार यदि यी बरफका गोला जस्ता विशाल ग्रहहरूमा चरम अवस्थाले असामान्य रसायन र संरचनात्मक संक्रमण निम्त्याएको खण्डमा ब्रह्माण्डभरि हीराको वर्षा हुन सक्छ।
प्रयोगले नानोडायमन्ड्स उत्पादन गर्ने नयाँ तरिका तर्फ औंल्याउन सक्छ, जसमा औषधि वितरण, मेडिकल सेन्सरहरू, गैर-आक्रामक शल्यक्रिया र क्वान्टम इलेक्ट्रोनिक्ससहित एप्लिकेसनहरूको बिस्तृत र बढ्दो दायरा छ।
हाम्रो सौर्यमण्डलका सबैभन्दा टाढाका ग्रहहरू युरेनस र नेप्च्युनको बारेमा थोरै जानकारी भएकाले हीरा वर्षाको अनुसन्धान काल्पनिक नै छ।
प्रकाशित: २२ भाद्र २०७९, बुधबार