नासाले पत्ता लगायो सबैभन्दा तातो ग्रह ! चाँडै जलिरहेको संसारको पहिलो तस्बिर देखिने

काठमाडौं ।

अबको केही हप्तामा विश्वले ‘सुपर अर्थ’ भन्ने किसिमको तर ‘नर्क’ भन्दा कम नभएका दुईओटा ग्रह देख्न सक्नेछन्। अन्तरिक्षमा तैनाथ संसारको सबैभन्दा ठूलो टेलिस्कोप-जेम्स वेब टेलिस्कोपले यी ग्रहहरूलाई अगाडि ल्याउन सक्छ। यी दुई ‘सुपर अर्थ’ हामीबाट ५० प्रकाश वर्ष टाढा छन्।

यी मध्ये एउटा ग्रहको नाम ‘५५ क्यान्क्रि ई’ राखिएको छ। यो ग्रह आफ्नो सूर्यको यति नजिक परिक्रमा गर्छ कि यसको सतह एकदमै तातो छ। यति तातो कि तपाईले यसलाई आगोको गोलाको रूपमा पनि भन्न सक्नुहुन्छ।

रिपोर्ट अनुसार, ‘५५ क्यान्क्रि ई’ यसको ताराबाट १.५ मिलियन माइल भन्दा कम दूरीमा अवस्थित छ। नासाकाअनुसार यो दूरी हाम्रो सूर्य र बुध ग्रह बीचको दूरीको १/२५ भाग मात्र हो। यसबाट मात्रै यो ग्रह कति तातो छ भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ। यो ग्रह तातो लाभाको महासागरले ढाकिएको मानिन्छ। यसको सतहको तापक्रम गणना गर्न नसकिने हुन सक्छ, जुन बुध ग्रहको तापक्रमभन्दा धेरै गुणा बढी हुन सक्छ।

नासाले गत हप्ता रिपोर्ट गर्यो, “सामान्य चट्टान बनाउने खनिजहरूको पग्लने बिन्दु भन्दा धेरै उच्च सतहको तापक्रमले, ग्रहमा दिनको समय लाभाको महासागरले ढाकिएको मानिन्छ।”

“कल्पना गर्नुहोस् यदि पृथ्वी सूर्यको धेरै, धेरै नजिक थियो। यति नजिक कि पूरै वर्ष केही घण्टामा मात्र रहन्छ। यति नजिक कि गुरुत्वाकर्षणले एउटा गोलार्धलाई दिउँसो स्थायी प्रकाशमा र अर्कोलाई अनन्त अन्धकारमा बन्द गरेको छ। यति नजिक कि महासागरहरू उम्लिन्छन्। टाढा, चट्टानहरू पग्लन थाल्छन्, र बादलले लाभा वर्षा गर्दछ।”

‘५५ क्यान्क्रि ई’ को अवस्था पनि उस्तै छ, त्यसैले यसलाई सुपर अर्थको नाममा ‘नर्क’ भन्नु गलत हुनेछैन। नासाले हाम्रो सौर्यमण्डलमा त्यस्तो कुनै ग्रह नभएको बताएको छ।

यस ग्रहका केही प्रारम्भिक तस्बिरहरू पनि नासाको स्पिट्जर स्पेस टेलिस्कोपले खिचेका थिए। जसले ग्रहमा केही रहस्य छ भनी बताउँछ। यो किनभने यसको तातो ठाउँले यसको सूर्यको प्रत्यक्ष सामना गर्दैन। नासाका अनुसार यसका पछाडि पनि एउटा सिद्धान्त हुनसक्छ कि ग्रहमा गतिशील वायुमण्डल छ, जसले सम्पूर्ण ग्रहमा ताप फैलाउँछ।

‘५५ क्यान्क्रि ई’ आफ्नो सूर्यको वरिपरि घुम्छ, त्यसैले दिन र रात हुन सक्छ भन्ने पनि कतिपय वैज्ञानिकहरुको विश्वास छ, तर सम्भवतः यस्तो हुँदैन। यो ग्रहमा प्रकाश लामो समय सम्म रहन्छ।

अब यस ग्रहको सत्यता जेम्स वेब टेलिस्कोपबाट थाहा हुनेछ। टेलिस्कोप अबको केही हप्तामा सञ्चालनमा आउने अपेक्षा गरिएको छ। टेलिस्कोपको पहिलो अवलोकन यसै वर्ष जुलाईमा प्राप्त हुने विश्वास गरिएको छ। वर्तमान टेलिस्कोप टेक्नोलोजीमा ग्यासयुक्त आवरण भएका ग्रहहरू भन्दा चट्टानी ग्रहहरू हेर्न गाह्रो छ, तर जेम्स वेब टेलिस्कोपमा भएका शक्तिशाली मिररहरूले त्यसो गर्न सक्छन्। ‘५५ क्यान्क्रि ई’ ग्रह पनि चट्टानी छ। यस्तो अवस्थामा जेम्स वेब टेलिस्कोप आफ्नो सत्यता उजागर गर्न तयार देखिन्छ।

नासाका अनुसार सुरुमा यी ग्रहहरू मार्फत पृथ्वी जस्ता चट्टानी ग्रहहरूको विकास कसरी हुन्छ भन्ने कुरा बुझिनेछ। यी ग्रहहरूको अनुसन्धानले वैज्ञानिकहरूलाई पृथ्वीमा परिप्रेक्ष्य बनाउन मद्दत गर्नेछ। पृथ्वी तातो हुँदा कस्तो थियो थाहा पाउन सजिलो हुन्छ।