काठमाडौं ।
अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले मंगल ग्रहमा जीवनको संकेत खोज्न पर्सिभेरन्स रोभर पठाएको छ। यो रोभरले त्यहाँको ४५ किलोमिटर चौडा ‘जेजेरो क्रेटर’ बाट नमूना सङ्कलन गरिरहेको छ। यी नमूनाहरू पृथ्वीमा ल्याइनेछ।
प्रारम्भिक योजनाअनुसार सन् २०२६ सम्ममा ल्यान्डर (एसआरएल) पठाउने र सन् २०३१ सम्ममा संकलिन नमूना पृथ्वीमा ल्याउने थियो। तर अहिले त्यो टाइमलाइन अलि पछाडि सरेको छ। नासाले आफ्नो योजनामा अर्को ल्यान्डर थप्ने घोषणा गरेको छ। जसका कारण एसआरएलको प्रक्षेपण मिति २०२८ सालमा सारिएको छ र नमूना फिर्ता २०३३ सम्म सम्भव हुनेछ।
पर्सिभेरन्स रोभर मंगल ग्रहको जेजेरो क्रेटर क्षेत्रमा काम गरिरहेको छ। सो जेजेरो क्रेटरमा अर्बौं वर्षअघि ताल र डेल्टा नदी रहेको वैज्ञानिकहरू विश्वास गर्छन्। नमूना सङ्कलन गर्न रोभरले यस क्षेत्रको सतह खोस्रेर नमूना सङ्कलन गरिरहेको छ। ती नमूनाहरूलाई पृथ्वीमा ल्याएपछि वैज्ञानिकहरूले मंगल ग्रहमा जीवनको संकेत छ कि छैन भनेर जान्न सक्नेछन्।
यस मिशनको एक भागको रूपमा, २०१६ मा पहिलो वर्ष, एसआरएलले नासा मार्स एसेन्ट भेहिकल (एमएभी) र ईएसएद्वारा निर्मित ‘फेच’ रोभर मंगल ग्रहमा लैजाने योजना थियो। फेच रोभरले पर्सिभेरन्सले लिएको नमूना कन्टेनर एमएभीमा ढुवानी गर्ने थियो। यसपछि युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सीको अर्थ रिटर्न अर्बिटर एमएभीबाट नमूना लिएर सन् २०३१ सम्ममा पृथ्वीमा फर्किनुपर्ने थियो।
तर अब नासाले डुअल ल्यान्डर आर्किटेक्चर प्रयोग गर्ने योजना बनाएको छ। जसका कारण पहिले नै तोकिएको मिति थपिएको हो। अर्थात्, एसआरएलको प्रक्षेपण मिति अब २०२८ मा सारिएको छ र नमूना फिर्ता २०३३ सम्म गर्न सकिनेछ। नासाले यसबाट मिसनको सफलताको सम्भावनालाई सुधार गर्ने बताएको छ।
यद्यपि, नासाले ढिलाइ गरेको यो मिसनमा मात्र होइन। उनको थप महत्वाकांक्षी योजनाको टाइमलाइन आर्टेमिस १ मिसनमा पनि बढ्दै गइरहेको छ। आर्टेमिस मिसन अन्तर्गत, फेरि एक पटक चन्द्रमामा मानिस पठाउने योजना छ। यो मिसन गत वर्ष नोभेम्बरमा सुरु गर्ने भनिएको थियो, तर अहिले यो वर्ष गर्मीको समयमा मात्र शुरु हुने बताईएको छ। एजेन्सीका साथ
प्रकाशित: १६ चैत्र २०७८, बुधबार
