ग्रीष्म ऋतुमा पूर्णरूपमा सञ्चालन हुनेछ जेम्स वेब टेलिस्कोप, पत्ता लाग्यो अन्तरिक्षमा पहिलो फोटोन

काठमाडौं ।

नासाले जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपलाई पङ्क्तिबद्ध गर्न तीन महिनाको प्रक्रिया सुरु गरेको छ। यसको उद्देश्य १० अर्ब डलर लगानी गरिएको वेधशाला उपयोग गर्न सुरु गर्नु हो। भर्खरै यसले प्रकाशको पहिलो कणले आफ्नो बाटो बनाएको देखेको छ।

यो वर्षको गर्मीमा अब्जर्भेटरी तयार हुने अपेक्षा गरिएको छ। नासाले जेम्स वेबको नियर इन्फ्रारेड क्यामरा (एनआईआरक्याम/NIRCam) ले ताराको प्रकाशको पहिलो फोटोन पत्ता लगाएको बताएको छ।

नासाले इन्जिनियर र वैज्ञानिकहरूको टोलीले टेलिस्कोपका १८ वटा मिररहरूलाई वर्गीकरण गर्न एनआईआरक्यामबाट लिइएको डाटा प्रयोग गरेर नयाँ लेन्स बनाउने बताएको छ। जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपको यो परियोजना नासा, युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी र क्यानेडियन स्पेस एजेन्सीले संयुक्तरूपमा सुरु गरेको हो। यसको उद्देश्य खगोलविद्हरूलाई सफल आविष्कारहरू गर्न सहयोग गर्नु हो।

गत वर्ष क्रिसमसको अवसरमा एरियन–५ रकेटको सहयोगमा जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप प्रक्षेपण गरिएको थियो। त्यसबेलादेखि वैज्ञानिकहरूले यसलाई धेरै चरणहरूमा पार गराईसकेका छन्। प्रक्षेपण भएको एक महिनापछि, टेलिस्कोप पृथ्वीबाट करिब १५ लाख किलोमिटर टाढा लाग्रेन्ज प्वाइन्ट २ (L2) पुग्यो। यहाँबाट यो टेलिस्कोपले ब्रह्माण्डका रोचक घटनाहरूमाथि नजर राख्नेछ। गुरुत्वाकर्षणको दृष्टिकोणबाट, एल२ अन्तरिक्षमा स्थिर बिन्दु हो। अर्थात यस स्थानमा गुरुत्वाकर्षण सन्तुलनमा हुन्छ र टेलिस्कोपनले न्यूनतम इन्धनमा नै काम गर्न सक्छ।

परियोजनाका प्रमुख वैज्ञानिक जोन माथरले भर्खरै भने “टेलिस्कोप चिसो भएकोछ … उपकरणहरू चिसो हुँदैछन्,” । तर प्रकाशको फरक फरक कणहरू (फोटोनहरू) पत्ता लगाउन थालेको उनले जानकारी दिए। स्पेस डट कमको एक रिपोर्टअनुसार, नोबेल पुरस्कार विजेता र खगोल भौतिकशास्त्री जोन माथरले संसारलाई देखाउन को लागी कुनै तस्बिर नभएको तर तस्बिरहरू चाँडै विकसित हुने अपेक्षा गरेको बताए।

एक विज्ञप्तिमा, नासाले टेलिस्कोप जडान गरिने प्रक्रिया अघिल्लो स्पेस टेलिस्कोपहरू भन्दा बढी समय-खपत गर्ने किसिमको भएको बताएको छ, किनकि जेम्स वेबको प्राथमिक मिररहरूमा १८ व्यक्तिगत मिरर खण्डहरू छन्। जेम्स वेबलाई वास्तवमा आफ्नो काम सुरु गर्नको लागि कडा कमीशनिङ्ग प्रोसेस पार गर्न अझै पाँच महिना लाग्नेछ।

यसमा राखिएका उपकरणहरू मध्ये एउटा अझै पनि सक्रिय गरिएको छैन (मध्य इन्फ्रारेड उपकरण), त्यसैले प्रक्रिया अझै सुरु भएको छैन। यो डिसेम्बर २५ प्रक्षेपण पछि लगभग चार महिना पछि तयार हुनेछ, जबकि अन्य प्रक्षेपणहरु दुई महिनापछि उपलब्ध हुने गर्दछन्। “त्यसोभए हामी अर्को वर्षको ग्रीष्मकालीन संक्रान्तिको वरिपरि हाम्रो पहिलो परिणामहरू घोषणा गर्न तयार छौं,” माथरले भने।

यसका तस्बिरहरू हबल टेलिस्कोपले खिचेका तस्बिरहरूभन्दा फरक र उच्च स्तरका हुने अपेक्षा गरिएको छ। यसको कारणमा जेम्स वेबले चीजहरू ठूलो मात्रामा इन्फ्रारेडमा देख्नेछ। यसको विपरित, हबल टेलिस्कोपले दृश्य प्रकाशको साथ विभिन्न इन्फ्रारेड वेभलेन्थहरू प्रयोग गर्दछ।