आइन्स्टाइनको सिद्धान्त सही साबित, वैज्ञानिकहरुले पत्ता लगाए ब्ल्याक होलको पछाडिबाट बाहिरिने प्रकाश

काठमाडौं ।

अन्वेषकहरुले पृथ्वीबाट ८० करोड प्रकाश वर्ष टाढा एक सुपरम्यासिभ अर्थात वृहत ब्ल्याक होलको पछाडिबाट बाहिर निस्किएको प्रकाश देख्न सक्षम भएका छन् ।

नेचर जर्नलमा प्रकाशित एक अध्ययनका अनुसार यी प्रकाश तरंगहरु-जसलाई “इको” भनिन्छ-एक्सरे प्रकाशको रूपमा पत्ता लगाइएको यूरेकअलर्टले उल्लेख गरेको छ।

एक शताब्दी भन्दा पहिले, अल्बर्ट आइन्स्टाइनले आफ्नो सामान्य सापेक्षताको सिद्धान्तको माध्यमबाट भविष्यवाणी गर्दै भनेका थिए, ‘ब्ल्याक होलको गुरुत्वाकर्षण शक्ति यति बलियो हुन सक्छ कि उनीहरु चुम्बकीय क्षेत्रहरु लाई घुमाउन सक्छन् र उनीहरुलाई आफूभित्र खिच्ने मात्र होईन कि उनीहरुको वरिपरि प्रकाशको तरंगहरुलाई घुमाउन सक्छन्।’

आइन्स्टाइनको सिद्धान्तअनुसार, ब्ल्याक होलको पछाडिको भागबाट बाहिर निस्किएका प्रकाश तरंगहरु देख्न सम्भव हुनुपर्छ। त्यो सिद्धान्त अन्ततः सही साबित भएको छ।

ब्ल्याक होल सुरुमा, वा सरलीकृत रूपमा, खाली ठाउँ भएको विश्वास गरिन्छ। जे होस्, सिद्धान्तको पछि यसको मुख्य विषयमा बदलिएको थियो जब शोधकर्ताहरुले अधिक विस्तृत अध्ययन गरे र पाए कि एउटा ब्ल्याक होल ठूलो मात्रामा प्याक गरिएका सामाग्रीहरुको धेरै सानो क्षेत्र हो।

उदाहरणको लागि हाम्रो सूर्यभन्दा दश गुणा ठूलो एक ताराको रूपमा सोच्नुहोस् जून एउटा ठूलो शहरको आकारमा निचोरिएर संकुचित भएको छ। यो संकुचनको परिणाम धेरै बलियो गुरुत्वाकर्षण पुलको गठन हुन्छ जसबाट प्रकाश पनि बच्न सक्दैन।

यसअघिका अध्ययनले प्रमाणित गरिसकेको छ कि प्रकाश तरंगहरु ब्ल्याक होलको वरिपरि बाँग्गिन्छन्। जे होस्, पहिलो पटक वैज्ञानिकहरूले प्रकाश तरंगहरु ब्ल्याक होलको अर्को पट्टिबाट बाहिर आउँदै गरेको देख्न सफल भए।

स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालय अन्तरगत काभ्ली इन्स्टिच्यूट फर पार्टिकल एस्ट्रोफिजिक्स एण्ड कस्मोलोजीका एक खगोल भौतिकशास्त्री र अध्ययनका सह लेखक ड्यान विल्किन्सले एक कथनमा भने, कुनै पनि प्रकाश जून ब्ल्याक होलमा जान्छ त्यो बाहिर आउँदैन् । “त्यसैले, हामी ब्ल्याक होलको पछाडि केहि देख्न सक्षम हुनुहुँदैन। हामी यो देख्न सक्छौं किनकी ब्ल्याक होल स्पेस मोडिएको वा बटारिएको छ, प्रकाशलाई मोड्ने र र चुम्बकीय क्षेत्रहरुलाई आफैंसँग वरिपरि घुमाउँछ।”

विल्किन्स र उनको टोलीले सर्पिल ग्यालेक्सी, ज्विकी १ को केन्द्रमा रहेको ब्ल्याक होल अध्ययन गर्न एक विशेष उच्च-शक्ति भएको एक्स-रे टेलिस्कोपको उपयोग गरे। र उनीहरुले ब्लाकहोलको पछाडि, एक असामान्य घटना पत्ता लगाए।

यस अनुसन्धानको पछाडि मूल प्रेरणा केहि ब्ल्याकहोलको रहस्यमय विशेषताहरुको बारेमा जान्नको लागी थियो जसलाई एक ‘कोरोना’ भनिन्छ। एक सुपरम्यासिभ ब्ल्याक होलमा खस्ने सामग्रीले ब्रह्माण्डमा उज्यालोको निरन्तर उज्ज्वल स्रोतहरुलाई शक्ति दिन्छ, र जसरी यो हुन्छ, त्यसले ब्ल्याक होल वरिपरि एक ‘कोरोना’ बनाउँछ।

यो प्रकाश-जो एक्स-रे प्रकाश हो – यसमार्फत नक्शाको विश्लेषण गर्न सकिन्छ र एउटा ब्ल्याक होलको विशेषता हो ।